Knowledge

Juridische aspecten coronavirus (18): overmacht of onvoorziene omstandigheden?

Juridische aspecten coronavirus (18): overmacht of onvoorziene omstandigheden?

Knowledge

Al eerder schreven wij een blog over de impact van het coronavirus (beter gezegd: de coronamaatregelen) bij commerciële contracten en algemene voorwaarden. Inmiddels zijn er diverse uitspraken gepubliceerd waarbij rechters oordelen of de coronamaatregelen zijn aan te merken als overmachtssituaties of onvoorziene omstandigheden.

Overmacht

Veel ondernemers beriepen zich in eerste instantie op overmacht om hun verplichtingen niet na te hoeven komen. Maar wat is overmacht precies? In Nederland zegt de wet (artikel 6:75 BW) over overmacht: ‘Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt’. Dat wil zeggen dat een ondernemer wordt verhinderd om een overeenkomst na te komen. Of tenminste, het moet voor de ondernemer absoluut onmogelijk zijn om na te komen.

Dat de nakoming erg moeilijk is, extra kosten of inspanningen met zich meebrengt of ongewenst is, betekent nog niet dat er sprake is van overmacht. In de regel wordt ‘financieel onvermogen’, ontstaan door de coronacrisis, niet als een overmachtssituatie aangemerkt. Rechters zijn dan ook erg strikt geweest; er zijn nauwelijks uitspraken bekend waarin een beroep op overmacht is gehonoreerd.

Onvoorziene omstandigheden

Gelukkig biedt de Nederlandse wet (artikel 6:258 BW) nog een andere mogelijkheid: onvoorziene omstandigheden. Ondernemers kunnen een verzoek indienen bij de rechter om een overeenkomst te wijzigen of (gedeeltelijk) te ontbinden. Er gelden dan wel een drietal voorwaarden:

  1. Er moet sprake zijn van onvoorziene omstandigheden; en
  2. Die omstandigheden moeten zodanig zijn dat de wederpartij een ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst niet mag verwachten; en
  3. De omstandigheden mogen niet voor rekening komen van de partij die zich op dit wetsartikel beroept.

Ondernemers die een beroep doen op onvoorziene omstandigheden hebben bovendien een zware bewijslast. Hoewel de coronacrisis in de diverse uitspraken werd aangemerkt als een onvoorziene omstandigheid, betekent dat niet automatisch dat een overeenkomst kan worden gewijzigd of (gedeeltelijk) ontbonden. Per geval zal dit moeten worden onderbouwd. Daarbij speelt dat het erg moeilijk wordt om een beroep op onvoorzienbare omstandigheden te doen ten aanzien van overeenkomsten die zijn gesloten na maart 2020, toen de coronacrisis een feit was in Nederland.

Advies

Vraag jij je af of je een beroep kunt doen op overmacht of onvoorziene omstandigheden? Wil je weten wat je van jouw contractspartij mag verlangen in deze bijzondere situatie? Bel of mail gerust. Wij zijn graag jouw sparringpartner.