Een pandrecht is een zekerheidsrecht. Het pandrecht stelt een schuldeiser (doorgaans een bank of investeerder) in staat om zekerheid te verkrijgen indien de debiteur zijn verplichtingen niet nakomt door zich te verhalen op de verpande goederen. Een pandrecht kan gevestigd worden op alle goederen die geen registergoed zijn, zoals voorraden, materieel of uitstaande facturen (de debiteurenportefeuille). Indien niet betaald wordt, kan de schuldeiser deze goederen opeisen en verkopen om de opbrengst te benutten ter voldoening van zijn vordering. Verpanding biedt veel kansen voor het MKB, maar er liggen ook en aantal valkuilen op de loer.

Voorbeelden uit de praktijk

• Voorraadpandrecht bij handelsvoorraad: een groothandel in bouwmaterialen verstrekt zijn volledige voorraad als zekerheid aan een financier. Hierdoor ontvangt de ondernemer een hogere kredietlimiet op zijn rekening-courant.
• Pandrecht op debiteurenportefeuille: een ondernemer verpandt alle lopende en toekomstige vorderingen op klanten aan een financier, waardoor factoring (voorschot op facturen) mogelijk wordt.
• Pandrecht op machine: een productiebedrijf verpand een nieuwe machine aan een financier, die de aankoopsom van de machine heeft gefinancierd.
• Pandrecht op aandelen: A en B zijn beide aandeelhouders van een onderneming. B wenst zich uit de onderneming terug te trekken en verkoopt zijn aandelen aan A, die als enige aandeelhouder overblijft. A is niet in staat de koopsom direct te voldoen. Ter zekerheid van de betaling van de koopsom verpandt A de door hem van B verworven aandelen. Op deze wijze verkrijgt B zekerheid tot betaling, terwijl A wel de volledige zeggenschap over de onderneming heeft.

Kansen voor ondernemers

Verpanding biedt diverse kansen voor het MBK:

• Het versterkt de kredietwaardigheid doordat activa als zekerheid dienen, zonder dat direct eigendom hoeft te worden overgedragen.
• Het vergroot de financieringsmogelijkheden, doordat voorraden en debiteuren relatief snel kunnen worden omgezet in liquiditeit.
• Door debiteuren te verpanden kan snel cashflow worden gegenereerd, zonder beslag te leggen op vaste activa.
• Een pandhouder heeft het recht van parate executie en hoeft, anders dan een gewone schuldeiser, niet eerst een gerechtelijke procedure te doorlopen en beslag te leggen om zich te verhalen.
• In geval van faillissement is de pandhouder ‘separatist’. Dit houdt in dat hij zich mag verhalen op de verpande goederen alsof er geen faillissement is, waardoor hij niet hoeft te wachten op een uitdeling door de curator en snel kan overgaan tot executie van de opbrengst.

Valkuilen en risico’s

Hoewel het pandrecht een waardevol en veelgebruikt zekerheidsrecht is, zijn er ook valkuilen en risico’s waarmee rekening moet worden gehouden. Let daarom op de volgende aandachtspunten:

• Onjuiste of onvolledige vestiging of registratie: Het pandrecht op voorraad of debiteuren moet correct worden gevestigd en, afhankelijk van het type pandrecht, tijdig worden geregistreerd bij de Belastingdienst. Als niet aan alle wettelijke vereisten wordt voldaan of de registratie wordt vergeten, is het pandrecht ongeldig.
• Dubbele verpanding: In de praktijk komt het voor dat ondernemers onbedoeld dezelfde goederen aan verschillende partijen verpanden. De hoofdregel is dat degene met het oudste pandrecht voorrang heeft, maar er zijn uitzonderingen. Dit kan tot ingewikkelde discussies leiden, zeker in geval van een faillissement van de debiteur.
• Beperkte waarde bij faillissement: In geval van faillissement leveren verpande goederen vaak minder op dan verwacht, met name als ze snel moeten worden verkocht. Hierdoor kan de financier niet altijd zijn volledige vordering innen.
• Bodemvoorrecht fiscus: De fiscus heeft bij faillissement op bepaalde activa, zoals inventaris, een zogenoemd bodemvoorrecht. De Belastingdienst gaat hierbij vóór op de pandhouder. In sommige gevallen is het daarom verstandig ook of uitsluitend voorraad of debiteuren als zekerheid te kiezen.
• Openbaar pandrecht op debiteuren: Wanneer een financier tot incasso van verpande vorderingen wil overgaan, kan hij ervoor kiezen het pandrecht te ‘openbaren’ aan de betreffende debiteuren. Dit kan commerciële gevolgen hebben voor de onderneming.
• Verpandingsverbod: Contracten met leveranciers of afnemers kunnen een verbod of beperking op verpanding bevatten. Hier moet extra aandacht aan worden besteed. Met ingang van 1 juli 2025 is het contractuele verpandingsverbod voor nieuwe contracten verboden. Echter, bij bestaande contracten (gesloten vóór 1 juli 2025) blijft en overeengekomen verbod van kracht.

Praktische tips voor het MKB

1. Stem af wie binnen de organisatie bevoegd is tot verpanding en controleer of contracten met derden een verpandingsverbod bevatten.
2. Zorg voor duidelijke, schriftelijke vastlegging en tijdige registratie van pandakten.
3. Houd een up-to-date overzicht bij van alle verpande activa.
4. Een open deur, maar bewaar alle relevante documentatie zorgvuldig om bewijsproblemen in de toekomst te voorkomen.

Samenvattend

Een pandrecht kan het MKB veel mogelijkheden bieden en schept voor financiers de nodige houvast. Helaas gaan zaken in de praktijk nog geregeld mis bij vestiging, registratie, administratie of uitwinning. De specialisten van Jurato beschikken over ruime ervaring met het opstellen van pandakten en waarborgen dat aan alle wettelijke vereisten wordt voldaan.

Contact

Heeft u behoefte aan overleg of wilt u controleren of uw documentatie op orde is? Neem gerust contact met ons op. Wij helpen u graag om uw zekerheidsrecht daadwerkelijk zekerheid te laten bieden