Past u (nog steeds) de juiste cao toe?

Als ondernemer of HR-professional krijgt (of heeft) u vroeg of laat te maken met een cao of arbeidsvoorwaardenregeling. Wij krijgen geregeld de vraag of een ondernemer de goede cao toepast of juist een cao zou moeten toepassen. Belangrijke vragen, omdat de (financiële) gevolgen voor de onderneming groot kunnen zijn als blijkt dat een cao niet of onjuist is toegepast.

Deze vragen komen vooral op het moment dat er sprake is van gewijzigde omstandigheden in een onderneming. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan de aan- of verkoopsituaties, een fusie, overname of gewijzigde activiteiten van de onderneming. Maar soms is er simpelweg nooit over nagedacht.

In deze blog staan wij stil bij de vragen wanneer een cao eigenlijk van toepassing is, en wat dat betekent in de praktijk.

Wat is een cao?

Een cao (collectieve arbeidsovereenkomst) is een pakket afspraken over arbeidsvoorwaarden, zoals loon, werktijden, vakantiedagen en toeslagen. Deze afspraken worden gemaakt tussen werkgeversorganisaties en vakbonden (bedrijfstak-cao) of tussen een werkgever en één of meer vakbonden (ondernemings-cao). Het doel van deze afspraken is om te zorgen voor duidelijke, eerlijke afspraken die gelden voor alle werknemers binnen een sector of bedrijf.

Wanneer is een cao van toepassing?

Of u een cao moet toepassen, hangt af van een aantal omstandigheden, zoals de vraag of:

u als werkgever lid bent van een cao-partij (bijvoorbeeld een branchevereniging);
de cao algemeen verbindend is verklaard en uw bedrijf onder de werkingssfeer valt;
de werknemer gebonden is aan een cao als lid van een vakbond die de cao heeft afgesloten;
de cao is opgenomen in de arbeidsovereenkomst (incorporatie), of;
hetgeen bij u gebruik is geworden.

Bovenstaande afwegingen maken duidelijk dat een grondige juridische analyse nodig is om een conclusie te kunnen trekken over de vraag of een cao van toepassing is.

Wat is een algemeen verbindend verklaring?

In de meeste gevallen bevat de arbeidsovereenkomst een bepaling waarin de keuze voor toepassing van een cao wordt vastgelegd, een zogenaamd incorporatiebeding. Echter, ook zonder zo’n beding kan een cao van toepassing zijn.

Dit is bijvoorbeeld het geval als een cao algemeen verbindend is verklaard (avv). Als een cao algemeen verbindend is verklaard, dan bent u er automatisch aan gebonden als uw bedrijf ‘’onder de cao’’ valt, dit heet de ‘’werkingssfeer’’ van de cao.

Wat is de werkingssfeer?

In de werkingssfeer van de cao is vastgelegd voor wie de cao geldt en voor welke specifieke activiteiten dat het geval is. Door bijvoorbeeld gewijzigde omstandigheden in een onderneming kan het zo zijn dat er een cao van toepassing wordt zonder dat u daarvan op de hoogte bent. Dit kan ook betekenen dat er een verplichte pensioenregeling van toepassing is/wordt. Aan veel cao’s in Nederland is immers een pensioenregeling gekoppeld waarbij de werkingssfeer hetzelfde is als de cao voor de arbeidsvoorwaarden.

Conclusie

Een cao is meer dan een boekje met regels – het is een belangrijk instrument voor duidelijkheid in de arbeidsverhouding en zorgt voor eerlijke concurrentie. Een juiste toepassing is dan van groot belang, met name in het licht van gewijzigde omstandigheden. Zorg dat u weet welke cao, en eventuele pensioenregeling, voor uw organisatie geldt, en wat de ruimte is om eigen keuzes te maken. Zo kent u de risico’s en de eventuele (financiële) gevolgen voor uw onderneming.