Het zal je vast niet ontgaan zijn dat de kosten voor grondstoffen behoorlijk zijn gestegen. Mede door de coronapandemie is de toeleveringsketen, ook wel: supply chain flink verstoord. Daarbovenop komt ook nog eens de oorlog in Oekraïne wat zeker niet heeft bijgedragen aan een soepele supply chain. In deze blog bespreek ik het onderscheid tussen bestaande en toekomstige overeenkomsten in relatie tot gestegen grondstofprijzen. Daarna ga ik in op wat je als ondernemer kan doen tegen gestegen grondstofprijzen in het algemeen. Vervolgens bespreek ik wat je als aannemer kan doen tegen onvoorziene en kostenverhogende omstandigheden bij aanneming van werk. Ik sluit af met een conclusie en een advies.
Bestaande en toekomstige overeenkomsten in relatie tot gestegen grondstofprijzen
In eerste instantie moet er een onderscheid gemaakt worden tussen al bestaande overeenkomsten en nog te sluiten overeenkomsten. Het basisbeginsel bij een overeenkomst is: ‘Pacta sunt servanda’, oftewel afspraken moeten worden nagekomen.
Maar wat nu als je als ondernemer vindt dat je onevenredig hard wordt geraakt door de gestegen kosten voor grondstoffen? Zijn er mogelijkheden om de ‘pijn’ te verzachten ook als de afspraken al zijn vastgelegd in een bestaande overeenkomst? Dan zit er doorgaans niets anders op dan de zaak voor te leggen aan de rechter.
Onvoorziene omstandigheden en kostenverhogende omstandigheden in het algemeen
De rechter kan dan op grond van een dwingendrechtelijke bepaling in de wet (artikel 6:258 BW) de gevolgen van de overeenkomst wijzigen of deze geheel of gedeeltelijk ontbinden op grond van onvoorziene omstandigheden. Dit kan met terugwerkende kracht.
Dit kan niet zomaar. Voor een geslaagd beroep bij de rechter op het wijzigen of geheel/gedeeltelijk ontbinden van de overeenkomst gelden de volgende vereisten.
- Ten eerste moet er sprake zijn van onvoorziene omstandigheden, het moet dan gaan om omstandigheden die jij en jouw opdrachtgever vóór het sluiten van de overeenkomst niet hadden kunnen voorzien. Bijvoorbeeld een pandemie of het uitbreken van een oorlog.
- Ten tweede moeten deze omstandigheden dusdanig zijn dat jouw opdrachtgever naar de maatstaven van redelijkheid en billijkheid de overeenkomst niet meer in stand kan houden. De rechter zal op grond van art. 6:258 lid 2 BW geen wijziging uitspreken als de wijziging of ontbinding voor uw eigen rekening komt of kan komen . De rechter beschouwt dit als een risico voor de ondernemer.
Sinds de uitbraak van de coronapandemie wordt er meer dan voorheen een (geslaagd) beroep gedaan op onvoorziene omstandigheden. De Hoge Raad heeft op 24 december 2021 een arrest gewezen waarin door de huurder van een horecapand een geslaagd beroep is gedaan op onvoorziene omstandigheden (ECLI:NL:HR:2021:1974).
Onvoorziene en kostenverhogende omstandigheden bij aanneming van werk.
Met name in de bouw rijzen op dit moment de kosten de pan uit. De vraag is: Kan de aannemer de stijgende kosten geheel of gedeeltelijk doorberekenen aan de opdrachtgever? De meest korte route is natuurlijk wanneer je als aannemer tot nieuwe afspraken kunt komen met uw opdrachtgever. Maar vaak gaat deze daar niet mee akkoord. In dat geval kan je mogelijk een beroep doen op artikel 7:753 BW en bij de rechter vorderen dat vanwege kostenverhogende omstandigheden, waarin je niet hebt kunnen voorzien, een prijsaanpassing gerechtvaardigd. Het is dus niet uitgesloten dat je als aannemer de stijgende kosten geheel of gedeeltelijk kunt doorberekenen aan de opdrachtgever nadat de overeenkomst al is gesloten. Tijdige actie vanuit jouw zijde is aan te raden waarbij het van geval tot geval afhangt of het daadwerkelijk tot prijsaanpassing kan leiden.
Conclusie
Bij bestaande overeenkomsten in het algemeen bestaat er op grond van art. 6:258 BW de mogelijkheid om bij de rechter een prijsaanpassing te vorderen, of de overeenkomst in het geheel te ontbinden. Bij bestaande overeenkomsten van aanneming van werk bestaat er op grond van art. 7:753 BW de mogelijkheid om een prijsaanpassing te vorderen bij de rechter.
Het nadeel van een beroep doen op onvoorziene omstandigheden en kostenverhogende omstandigheden is dat een gang naar de rechter noodzakelijk is, wat weer tot extra kosten leidt en bovendien tijdrovend kan zijn.
Advies
Ons advies is om al bij het aangaan van een (aanneem)overeenkomst nadere afspraken te maken over meer dan gemiddelde stijging van grondstofprijzen (ongeacht de oorzaak daarvan). Dit voorkomt zoveel als mogelijk ‘gedoe’ achteraf.
Het team vastgoed en ondernemen van Jurato helpt hierbij graag verder. Ook als je al een contract hebt en advies wenst over hoe om te gaan om de verhoogde kosten wegens onvoorziene omstandigheden waarover (nog) geen afspraken zijn gemaakt. Schroom niet en neem gerust contact op met een van onze (vastgoed)juristen.
